Đánh giá tác động của sàn giao dịch tài sản số đến kinh tế Việt Nam.

Việc thiết lập sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam đang được xem là một bước đi chiến lược nhằm đáp ứng xu thế phát triển của nền kinh tế số toàn cầu. Với hơn 17 triệu người dân sở hữu tài sản số và tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD, Việt Nam đứng trước cơ hội lớn để tận dụng dòng vốn này, đồng thời đối mặt với những thách thức pháp lý, quản trị, và rủi ro hệ thống. 

Bối Cảnh và Động Lực Thúc Đẩy Hình Thành Sàn Giao Dịch Tài Sản Số

Việc thiết lập sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam đang được xem là một bước đi chiến lược nhằm đáp ứng xu thế phát triển của nền kinh tế số toàn cầu. Với hơn 17 triệu người dân sở hữu tài sản số và tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD, Việt Nam đứng trước cơ hội lớn để tận dụng dòng vốn này, đồng thời đối mặt với những thách thức pháp lý, quản trị, và rủi ro hệ thống. 

Ảnh cuộc họp chính phủ

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ Tài chính và Bộ Khoa học - Công nghệ xây dựng khung pháp lý cho tiền số và tài sản số trước quý II/2025. Vậy lý do tại sao Chính phủ lại quan tâm đặc biệt đến Tài sản số đến như, câu trả lời sẽ để cập ở thông tin dưới đây.

Vị Thế Của Việt Nam Trong Thị Trường Tài Sản Số Toàn Cầu

Theo báo cáo từ Chainalysis, Việt Nam xếp thứ 5 thế giới về mức độ quan tâm đến tài sản số năm 2024, đồng thời đứng thứ 3 về sử dụng các nền tảng giao dịch quốc tế. Khối lượng giao dịch trên các sàn phi tập trung (DeFi) của Việt Nam cũng nằm trong top 6 toàn cầu, phản ánh nhu cầu đầu tư mạnh mẽ dù thiếu hành lang pháp lý rõ ràng. Số liệu từ Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho thấy 21% dân số sở hữu tài sản số, tương đương khoảng 21 triệu người, với dòng vốn chảy vào năm 2023 đạt 120 tỷ USD. Điều này cho thấy thị trường tiềm năng nhưng đang hoạt động chủ yếu trong khu vực không chính thức, dẫn đến thất thu thuế và khó kiểm soát rủi ro.

Chủ Trương Chính Sách và Định Hướng Phát Triển

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ Tài chính và Bộ Khoa học - Công nghệ xây dựng khung pháp lý cho tiền số và tài sản số trước quý II/2025, với mục tiêu tạo môi trường minh bạch, thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn Maybank Securities, nhấn mạnh rằng việc thử nghiệm sàn giao dịch chính thức sẽ giúp Nhà nước "quản lý bằng công nghệ thay vì cấm đoán", đồng thời tận dụng blockchain để thúc đẩy kinh tế số. Động thái này phù hợp với chiến lược chuyển đổi số quốc gia, hướng đến mục tiêu tăng trưởng GDP vào năm 2025.

Tác Động Kinh Tế Vĩ Mô

Tăng Thu Ngân Sách Qua Hệ Thống Thuế và Phí Giao Dịch

Ảnh minh họa

Theo ước tính từ các chuyên gia, nếu áp dụng mức thuế thu nhập cá nhân 0.1% cho giao dịch tài sản số (tương đương mức thuế giao dịch chứng khoán), Việt Nam có thể thu về hơn 800 triệu USD/năm. Các sàn giao dịch thường áp dụng phí từ 0.01% đến 0.8% mỗi giao dịch, tạo nguồn thu đáng kể cho ngân sách. Ví dụ, với khối lượng giao dịch 100 tỷ USD/năm, phí 0.1% sẽ mang lại 100 triệu USD. Điều này không chỉ bù đắp thất thu từ hoạt động ngầm mà còn tạo nguồn lực tài chính để đầu tư vào hạ tầng số.

Thu Hút Vốn Đầu Tư Nước Ngoài và Giữ Chân Doanh Nghiệp Công Nghệ

Hiện nay, nhiều startup Việt trong lĩnh vực blockchain đăng ký hoạt động tại Singapore hoặc Mỹ do thiếu khung pháp lý trong nước, dẫn đến thất thoát nguồn thu thuế và giảm sức cạnh tranh. Việc thiết lập sàn giao dịch hợp pháp sẽ khuyến khích các doanh nghiệp này quay trở lại, đồng thời thu hút quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) tập trung vào lĩnh vực Web3 và AI. Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch SSI, cho biết 10 sàn giao dịch lớn nhất thế giới đánh giá Việt Nam là một trong bốn thị trường tiềm năng nhất, nhưng sự thiếu vắng cơ chế pháp lý đang cản trở dòng vốn tỷ đô.

Thúc Đẩy Phát Triển Hạ Tầng Tài Chính Số

Sàn giao dịch tài sản số sẽ thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain trong thanh toán xuyên biên giới, hợp đồng thông minh (smart contract) và token hóa tài sản (tokenization). Điều này giúp giảm chi phí giao dịch, tăng tốc độ xử lý và mở rộng tiếp cận tài chính cho SMEs. Theo ông Phan Đức Trung, việc số hóa tài sản như bất động sản hoặc trái phiếu doanh nghiệp qua blockchain có thể huy động vốn hiệu quả hơn, tạo đà cho thị trường vốn sâu rộng.

Tác Động Đến Thị Trường Và Các Bên Liên Quan

Bảo Vệ Nhà Đầu Tư và Giảm Thiểu Lừa Đảo

Ảnh minh họa

Hiện nay, khoảng 70% giao dịch tài sản số tại Việt Nam diễn ra trên các sàn quốc tế hoặc nền tảng không được kiểm soát, làm gia tăng rủi ro lừa đảo và thao túng giá. Sàn giao dịch được cấp phép sẽ yêu cầu minh bạch thông tin, áp dụng tiêu chuẩn KYC (Know Your Customer) và AML (Chống rửa tiền), từ đó bảo vệ nhà đầu tư. Luật sư Nguyễn Thanh Hà chỉ ra ba thách thức pháp lý chính: Xác định tính hợp pháp của tài sản số, quy định về thuế và kế toán, cơ chế giải quyết tranh chấp.

Tạo Sân Chơi Công Bằng Cho Doanh Nghiệp Trong Nước

Các sàn giao dịch quốc tế như Binance hay Coinbase hiện chiếm ưu thế do thiếu đối thủ cạnh tranh nội địa. Việc hình thành sàn giao dịch trong nước giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận công nghệ, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh nhờ hiểu biết thị trường địa phương. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này cần đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật cao về bảo mật và khả năng mở rộng (scalability) để đối đầu với đối thủ nước ngoài.

Ảnh Hưởng Đến Hệ Thống Ngân Hàng và Thị Trường Vốn Truyền Thống

Sự phát triển của tài sản số có thể gây áp lực lên hệ thống ngân hàng khi một phần dòng tiền chuyển dịch sang kênh đầu tư mới. Tuy nhiên, ông Phan Dũng Khánh lập luận rằng việc tích hợp công nghệ blockchain vào ngân hàng sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động, đặc biệt trong thanh toán quốc tế và quản lý rủi ro tín dụng. Mặt khác, thị trường chứng khoán có thể hưởng lợi từ việc token hóa cổ phiếu, giúp tăng tính thanh khoản và thu hút nhà đầu tư trẻ.

Thách Thức và Rủi Ro Tiềm Ẩn

Rào Cản Pháp Lý và Thiếu Chính Sách Đồng Bộ

Mặc dù đã có chỉ đạo từ Thủ tướng, việc xây dựng nghị định quản lý tài sản số vẫn đối mặt với nhiều vướng mắc. Định nghĩa pháp lý về tài sản số chưa rõ ràng, dẫn đến khó phân loại các loại token (utility token, security token, hay NFT). Hơn nữa, quy định về thuế chưa thống nhất giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước, đặc biệt trong xử lý thu nhập từ giao dịch tiền mã hóa.

Rủi Ro An Ninh Mạng và Biến Động Thị Trường

Các sàn giao dịch số là mục tiêu hàng đầu của tin tặc, đòi hỏi đầu tư lớn vào hệ thống bảo mật đa lớp. Sự biến động mạnh của thị trường tiền mã hóa (ví dụ: Bitcoin từng giảm 60% giá trị trong năm 2022) cũng đặt ra thách thức về ổn định tài chính, đặc biệt khi nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ trọng lớn.

Cân Bằng Giữa Đổi Mới và Kiểm Soát

Cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) được đề xuất để tạo không gian phát triển công nghệ, nhưng việc xác định phạm vi và thời gian thử nghiệm vẫn còn tranh cãi. Một số ý kiến lo ngại rằng quy định quá chặt sẽ làm giảm sức sáng tạo, trong khi nới lỏng có thể dẫn đến lạm dụng.

Khuyến Nghị Chính Sách và Triển Vọng

Hoàn Thiện Khung Pháp Lý Đa Tầng

Ảnh minh họa

Cần sớm ban hành nghị định định nghĩa rõ tài sản số, phân loại tài sản theo mục đích sử dụng (đầu tư, thanh toán, utility), và thiết lập cơ chế cấp phép cho sàn giao dịch. Bộ Tài chính nên phối hợp với Ngân hàng Nhà nước xây dựng hướng dẫn kế toán và thuế riêng cho lĩnh vực này, đồng thời áp dụng thuế suất lũy tiến để bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Xây Dựng Cơ Chế Giám Sát Thời Gian Thực

Ứng dụng AI và big data để theo dõi giao dịch đáng ngờ, phát hiện hành vi thao túng thị trường. Thành lập cơ quan chuyên trách về giám sát tài sản số trực thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hoặc Ngân hàng Nhà nước, có quyền yêu cầu sàn giao dịch cung cấp dữ liệu giao dịch theo thời gian thực.

Đẩy Mạnh Hợp Tác Quốc Tế và Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng

Việt Nam cần tham gia các diễn đàn toàn cầu như FATF (Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính Quốc tế) để cập nhật tiêu chuẩn quản lý, đồng thời phối hợp với các sàn quốc tế trong truy xuất nguồn gốc giao dịch. Song song đó, Bộ Thông tin - Truyền thông nên triển khai chiến dịch giáo dục nhà đầu tư về rủi ro và kỹ năng quản lý danh mục tài sản số.

Việc hình thành sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam là xu thế tất yếu trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ. Mặc dù tiềm ẩn rủi ro về an ninh mạng và biến động thị trường, lợi ích về tăng trưởng GDP, thu ngân sách và nâng cao năng lực công nghệ là không thể phủ nhận. Thành công của mô hình này phụ thuộc vào tính đồng bộ trong chính sách, sự phối hợp liên ngành và đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật. Nếu được triển khai hiệu quả, Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm tài chính số của khu vực Đông Nam Á, định hình lại cấu trúc nền kinh tế trong thập kỷ tới.
 

VNDAX là một công ty sàn giao dịch tài sản số được ấp ủ và phát triển bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu từ nhiều cơ quan và ban ngành khác nhau. Trụ sở chính của VNDAX đặt tại Thủ Đức, TP.HCM, nơi được xem là trung tâm đổi mới sáng tạo của thành phố. Sự ra đời của VNDAX hoàn toàn phù hợp với định hướng của Chính phủ Việt Nam trong việc thúc đẩy tài chính xanh và quản lý tài sản số. Theo dõi VNDAX để cập nhật thông tin và tham gia vào chuyển đổi xanh và chuyển đổi số ngay hôm nay.

Thông tin liên hệ:

• Fanpage: Sàn giao dịch tài sản số Việt Nam
• Website: vds.io.vn
• X (trước đây là Twitter):  @vndaxvietnam
• Youtube: Kinh tế xanh – ESG
• Cộng đồng: Tín chỉ Carbon – Tài sản số
• Tik Tok: @vndaxvietnam